Τι είναι ο καρκίνος προστάτη
Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί τον δεύτερο συχνότερο καρκίνο στους άνδρες μετά τον καρκίνο του πνεύμονα. Ένας στους οκτώ άνδρες θα διαγνωστεί με αυτήν την ασθένεια κάποια στιγμή στη ζωή του. Η συχνότητά του αυξάνεται με την ηλικία, με τη μέση ηλικία διάγνωσης να είναι τα 66 έτη. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η βαρύτητα του καρκίνου ποικίλλει σημαντικά από περίπτωση σε περίπτωση.
Σε πρώιμο στάδιο, όταν ο καρκίνος είναι περιορισμένος στον προστάτη, η πρόγνωση είναι εξαιρετικά καλή. Ωστόσο, η γενετική προδιάθεση φαίνεται να παίζει καθοριστικό ρόλο στην εμφάνιση της νόσου. Συχνά παρατηρείται οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του προστάτη, υπογραμμίζοντας τη σημασία των γενετικών παραγόντων στην ανάπτυξη αυτού του συγκεκριμένου τύπου καρκίνου.
Παράγοντες κινδύνου καρκίνου προστάτη
Οικογενειακή προδιάθεση (μεταλλάξεις στα γονίδια HOXB13 και BRCA2)
Κάπνισμα
Παχυσαρκία
Ηλικία > 60 ετών
Αφρικανική καταγωγή
Μεταλλάξεις στα γονίδια HOXB13 και BRCA2
Ποια είναι τα συμπτώματα καρκίνου προστάτη
Ο καρκίνος του προστάτη δεν προκαλεί συνήθως συμπτώματα. Σε προχωρημένο στάδιο μπορεί να προκαλέσει μη ειδικά συμπτώματα όπως:
Συχνή ούρηση
Αίμα στα ούρα
Δυσκολία στην ούρηση
Ουρολοίμωξη
Αδυναμία ούρησης
Πόνο στα οστά και ιδιαίτερα στην σπονδυλική στήλη λόγω μεταστάσεων
Ο πόνος στα οστά μπορεί να αποτελεί σύμπτωμα καρκίνου προστάτη σε προχωρημένο στάδιο
Καρκίνος προστάτη και PSA
Το ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA) είναι μια πρωτεΐνη που παράγεται από τα προστατικά κύτταρα και ως σκοπό έχει τη ρευστοποίηση του σπέρματος. Αποτελεί τον πιο ειδικό δείκτη για την ύπαρξη καρκίνου του προστάτη αλλά αυξάνεται και σε άλλες καλοήθεις παθήσεις του προστάτη όπως η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη, σε λοίμωξη ή φλεγμονή του προστάτη.
Το PSA κυκλοφορεί στο αίμα συνδεδεμένο με πρωτεΐνες και σε ελεύθερη μορφή. Στη συνδεδεμένη μορφή του είναι το PSA ανενεργό και μεταβολίζεται στο συκώτι, στην ελεύθερη μορφή του μεταβολίζεται στους νεφρούς.
Η εξέταση του PSA χρησιμοποιείται ευρέως στην πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη αλλά και στην παρακολούθηση ασθενών με καρκίνο του προστάτη ή μετά από τοπική θεραπεία για την έγκαιρη διάγνωση υποτροπής. Η πιθανότητα καρκίνου του προστάτη με μια τιμή PSA 4-4,9 ng/ml κυμαίνεται στο 22%.
Πως γίνεται η διάγνωση του καρκίνου προστάτη
Η διάγνωσή του καρκίνου του προστάτη γίνεται μέσω βιοψίας
Η πολυπαραγοντική μαγνητική τομογραφία του προστάτη (mpMRI) αποτελεί πλέον διαγνωστική μέθοδο πρώτης γραμμής πριν την βιοψία όπου εντοπίζει ύποπτες περιοχές για την ύπαρξη καρκίνου. Η ύποπτες περιοχές ταξινομούνται απεικονιστικά σύμφωνα με ένα score (PIRADS) το οποίο παίρνει τιμές από 1-5. H περιοχές με PIRADS score 3-5 χρήζουν βιοψίας.
Με τη μέθοδο αυτή μπορούν να αποτραπούν τυχόν περιττές βιοψίες. Σε περιπτώσεις ύποπτων ευρημάτων διενεργούνται στοχευμένες βιοψίες (fusion biopsy) που αυξάνουν το ποσοστό διάγνωσής καρκίνου. Επίσης επιτυγχάνεται μια τοπική σταδιοποίηση του καρκίνου. Δηλαδή δείχνει εάν ο καρκίνος επεκτείνεται έξω από τον προστάτη σε γειτονικούς ιστούς και όργανα.
Πολυπαραγοντική μαγνητική τομογραφία του προστάτη (mpMRI)
Η PET CT PSMA Scan είναι ένα διαγνωστικό εργαλείο που χρησιμοποιείται τα τελευταία χρόνια στην ανίχνευση του καρκίνου του προστάτη. Χρησιμοποιεί μια ουσία (tracer) που χορηγείται ενδοφλέβια στον ασθενή. Η ουσία αυτή προσκολλάται στα προστατικά καρκινικά αναγνωρίζοντας μια πρωτεΐνη στην μεμβράνη τους που ονομάζεται ειδικό μεμβρανικό προστατικό αντιγόνο (PSMA). Έτσι ανιχνεύονται τυχόν καρκινικοί όγκοι σε ολόκληρο το σώμα με μεγάλη ακρίβεια.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ακριβή σταδιοποίηση του καρκίνου προεγχειρητικά. Η προεγχειρητική ένδειξη αφορά καρκίνους αυξημένης επικινδυνότητας. Επίσης βρίσκει εφαρμογή σε περιπτώσεις υποτροπής μετά από αύξηση του PSA έπειτα από ριζική θεραπεία. Εκεί ανιχνεύονται με ακρίβεια οι καρκινικές εστίες και μπορούν να αντιμετωπιστούν εξατομικευμένα είτε με επέμβαση είτε με ακτινοθεραπεία ή με ορομονοθεραπεία με ανδρογονικό αποκλεισμό.
PET CT PSMA Scan
Ενδείξεις βιοψίας καρκίνου προστάτη
Η υψηλή τιμή του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) που έχει οριστεί > 4 ng/ml
Υποψία καρκίνου (ψηλαφητής σκληρίας) κατά την δακτυλική εξέταση του προστάτη
Η ταχεία άνοδος του PSA που ορίζεται < 0,75 ng/ml ανά έτος
PIRADS-score στη μαγνητική τομογραφία προστάτη 3-5
Η βιοψία του προστάτη διενεργείτε είτε μέσω του ορθού ή του περινέου σε τοπική αναισθησία ή μέθη.
Βιοψία του προστάτη
Πως θεραπεύεται ο καρκίνος προστάτη
Η θεραπεία του καρκίνου του προστάτη καθορίζεται ανάλογα με το στάδιο επικινδυνότητάς του.
1. Ριζική προστατεκτομή
Εφαρμόζεται σε εντοπισμένο καρκίνο του προστάτη ανεξαρτήτου επικινδυνότητας. Σε περιπτώσεις ύποπτων λεμφαδένων ή καρκίνου υψηλής επικινδυνότητας αφαιρούνται και οι λεμφαδένες που βρίσκονται στο κάτω μέρος της κοιλιάς. Η ρομποτική προστατεκτομή τείνει να γίνει ή κλασσική μέθοδος ριζικής αφαίρεσης του προστάτη. Αυτό διότι μειώνει το χρόνο νοσηλείας του ασθενή όπως και την επάνοδό του στις καθημερινές δραστηριότητες.
Επίσης φαίνεται να έχει καλύτερα ογκολογικά και λειτουργικά αποτελέσματα (εγκράτεια ούρων και στυτική λειτουργία) σε σχέση με την ανοικτή μέθοδο αφαίρεσης του προστάτη. Διενεργείται με 4 οπές στην κοιλιά του ασθενή. Ο ασθενής παίρνει συνήθως εξιτήριο σε 2-3 μέρες μετά την επέμβαση.
Ρομποτική Χειρουργική
2. Ακτινοθεραπεία
Εφαρμόζεται από τους ακτινοθεραπευτές είτε μόνης ή σε συνδυασμό με ορμονοθεραπεία με ανδρογονικό αποκλεισμό. Η διάρκειά της καθορίζεται από το στάδιο επικινδυνότητας του καρκίνου.
3. Ενεργητική παρακολούθηση
Σε καρκίνο χαμηλού κινδύνου μπορεί να εφαρμοστεί επίσης ένα πλάνο ενεργητικής παρακολούθησης που περιλαμβάνει έλεγχο του PSA σε καθορισμένα τακτά διαστήματα και επανάληψη της βιοψίας σε 1,5 χρόνο και έπειτα κάθε 3 χρόνια.
Σε περίπτωση σημαντικής αύξησης του PSA ή επικινδυνότητας του καρκίνου συστήνεται ριζική θεραπεία (ριζική Προστατεκτομή ή ακτινοθεραπεία).
4. Συνδυαστική Ορμονοθεραπεία με ανδρογονικό αποκλεισμό
Εφαρμόζεται σε προχωρημένα μεταστατικά στάδια και μπορεί να συνδυαστεί και με χημειοθεραπεία
